Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, każdy człowiek ma zdolność prawną od chwili urodzenia, a więc może być podmiotem praw i obowiązków. Oprócz zdolności prawnej, przepisy nadają także zdolność do czynności prawnych, czyli możliwość samodzielnego dokonywania czynności prawnych, np. poprzez nabywanie praw lub zaciąganie zobowiązań. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletniości. Zdolności do czynności prawnych nie posiadają osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, a także osoby ubezwłasnowolnione całkowicie. Osoby małoletnie, które ukończyły trzynaście lat, mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

Gdy osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych chce zaciągnąć zobowiązanie albo rozporządzić swym prawem jest zobowiązana do uzyskania zgody swojego przedstawiciela ustawowego. Jeśli jednak dokonała czynności bez wymaganej zgody, czynność taka jest nieważna. Ważnym jest, że osoba ta może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (np. zakupy spożywcze) oraz rozporządzać swoim zarobkiem.

Konkludując, osoba małoletnia ma zdolność prawną, czyli może posiadać własny majątek oraz przyjmować darowizny. Jednakże opiekunowie prawni nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Jak czytamy w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1977 roku, sygn. akt III CZP 73/1976, rodzice mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego przewidzianego w art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nabywać dla małoletniego dziecka nieruchomości na podstawie umowy darowizny w stanie wolnym od zobowiązań wobec darczyńcy lub osób trzecich. Oznacza to, że jeśli darowizna dokonywana jest bez żadnych zobowiązań po stronie obdarowanego małoletniego, nie będzie wymagała w tym przypadku zgody sądu opiekuńczego. Z kolei, gdy darowizna wiążę się z tego typu zobowiązaniami należy złożyć wniosek do właściwego sądu rejonowego o wyrażenie zgody na zawarcie takiej umowy w imieniu małoletnich dzieci.

Opiekunowie prawni dziecka wykonują zarząd nad majątkiem małoletniego do momentu osiągnięcia przez niego pełnoletności, nie są więc właścicielami rzeczy, którego nabywcą jest dziecko. Zarząd powinien być wykonywany w taki sposób, aby miał na celu dobro dziecka, które jest właścicielem rzeczy i nie szkodził.

Jak wskazano wyżej, małoletnie dziecko jest uprawnione do przyjmowania darowizn zawsze, jeżeli są to rzeczy drobne albo nie powodują nałożenia żadnych zobowiązań, a gdy wymagają czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem konieczna jest zgoda sądu rodzinnego.

Źródło:
- ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.),
- ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.).

W celu uzyskania porady prawnej w powyższym zakresie, w tym do przygotowania stosownego wniosku o wyrażenie zgody na czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu w imieniu małoletniego dziecka, zapraszamy do Kancelarii Fortis w Katowicach.