Wiele kobiet będących w ciąży, a zatrudnionych na umowę o pracę na okres próbny stoi przed dylematem czy korzysta z jakiejkolwiek ochrony, czy też pracodawca zwyczajnie nie przedłuży im umowy na wieść o spodziewaniu się przez kobietę dziecka. Art. 177 § 3 Kodeksu pracy odpowiada na to pytanie. Zgodnie z powyższym przepisem, umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. W dniu porodu kobieta przestaje być pracownicą, nie przysługuje jej więc urlop macierzyński. W tym przypadku kobieta ma jednak zapewnione prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Wskazany przepis nie określa dokładnie sposobu w jaki należy wyliczyć trzeci miesiąc ciąży. Uznaje się więc powszechnie, że należy skorzystać z zasady, iż w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa pracy (art. 300 k.p.). Tak więc Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2001 r., I PKN 231/00 (OSNAPiUS 2002, nr 21, poz. 515) uznał, że do obliczenia tego terminu ma zastosowanie art. 112 k.c. Z kolei w wyroku z dnia 5 grudnia 2002 r., I PK 33/02 (OSNP 2004, nr 12, poz. 204) wskazał, że termin upływu trzeciego miesiąca ciąży (art. 177 § 3) oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (28 dni). W uzasadnieniu wskazano, że "tylko taka wykładnia art. 177 § 3 zapewnia konieczne uporządkowane i jednolite rozumienie upływu terminu trzeciego miesiąca ciąży u każdej pracownicy ciężarnej, którego wyliczenie nie jest obarczone żadnym błędem, albowiem każdy tydzień ciąży pracownicy liczy siedem kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od dnia poczęcia, a cztery takie tygodnie wskazują jednolicie miesięczny okres ciąży". Podstawą obliczania tego terminu jest art. 112 k.c., ale stosowany odpowiednio, uwzględniono bowiem konstytucyjną zasadę ochrony macierzyństwa oraz zasadę prawa pracy dotyczącej wzmożonej ochrony pracownic ciężarnych.

Wypowiedzenie przez pracodawcę umowy o pracę w okresie ciąży pracownicy lub jej urlopu macierzyńskiego w związku z ogłoszeniem upadłości lub likwidacji pracodawcy i niemożności zapewnienia jej w tym okresie innego zatrudnienia, skutkuje uzyskaniem przez pracownicę prawa do zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Co istotne, gdy kobieta mogła skorzystać z tytułu ciąży z ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, ale dokonała powiadomienia pracodawcy po ustaniu tego stosunku, musi zostać przywrócona do pracy, jednakże nie nabywa prawa do wynagrodzenia za okres od ustania stosunku pracy do zawiadomienia pracodawcy. W okresie ciąży kobieta może wypowiedzieć umowę o pracę albo wyrazić zgodę na jej rozwiązanie w drodze porozumienia stron. Jeżeli jednak nie posiadała wiedzy, że jest w ciąży, to może uchylić się od skutków złożonego oświadczenia woli jako złożonego pod wpływem błędu. Zawierając to porozumienie pracownica nie może skutecznie powoływać się na ochronę z art. 177, jeżeli jej oświadczenie nie było dotknięte wadą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r., I PKN 431/98, OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 792).

Źródła:
- ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.),
- ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512),
 „Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy” Kazimierz Jaśkowski, Eliza Maniewska, 2011

W celu skonsultowania Państwa problemu prawnego z prawnikiem zapraszamy do skorzystania z oferty Kancelarii Fortis w Katowicach. Nasi adwokaci podchodzą indywidualnie do każdego klienta. Istnieje możliwość umówienia spotkania poza kancelarią na terenie aglomeracji śląskiej.