Umowa o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych jest umową prawa pracy, która jest związana z umową o pracę, ale całkowicie odrębną, nie stanowi bowiem jej części. Przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługuje urlop szkoleniowy, a także zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas trwania szkolenia oraz żeby punktualnie się na nich pojawić. Pracodawca i pracownik zawierają stosowną umowę, która określa wzajemne prawa i obowiązki stron. Umowa zawierana jest na piśmie. Nie może zawierać postanowień mniej korzystnych, niż określone przez przepisy art. 103 (1) do 103 (6) Kodeksu pracy. Nie ma obowiązku zawarcia umowy, jeżeli pracodawca nie ma zamiaru zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

Co istotne, pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie.

Pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe:
1) który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,
2) z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu, w terminie określonym w umowie, o której mowa w art. 103 (4), nie dłuższym niż 3 lata,
3) który w okresie wskazanym w pkt. 2 rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn określonych w art. 94(3),
4) który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 lub art. 94(3), mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach,
– jest obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na ten cel z tytułu dodatkowych świadczeń, w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia.

Art. 103 (5) Kodeksu pracy wskazuje, że pracownik „obowiązany jest do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na ten cel z tytułu dodatkowych świadczeń (…)”. Ustawodawca w art. 103 (3) kp określił zakres przedmiotowy wyrażenia „dodatkowych świadczeń”, w którym wymienia najbardziej popularne świadczenia, takie jak: pokrycie opłaty za kształcenie (czesnego), zwrot kosztów przejazdu z miejsca zamieszkania do siedziby szkoły lub uczelni wyższej oraz zwrot kosztów zakwaterowania. Dodatkowymi świadczeniami mogą być przykładowo zwrot kosztów zakupu materiałów dydaktycznych, udzielenie dodatkowego urlopu szkoleniowego na pisanie pracy dyplomowej i przygotowanie się do egzaminu końcowego. Zakres dodatkowych świadczeń jest określany przez strony stosunku pracy w umowie o szkolenie zawodowe.

Zwolnienie pracownika z części lub całości dnia z pracy lub udzielenie urlopu w celu odbywania przez niego szkolenia z zachowaniem prawa do wynagrodzenia jest świadczeniem obligatoryjnym. Nie zalicza się więc do „świadczeń dodatkowych” i wyklucza zobowiązanie pracownika do zwrotu pracodawcy wynagrodzenia za pracę wypłacanego za czas zwolnienia z pracy.

Poza zwrotem kosztów świadczeń dodatkowych pracodawca może także niekiedy dochodzić zwrotu świadczeń przysługujących z mocy przepisów, jak wynagrodzenie za urlop szkoleniowy i zwolnienie od pracy, gdy świadczenia te zostały pracownikowi wypłacone bez podstawy prawnej. Obowiązek zwrotu bezpodstawnie wypłaconego wynagrodzenia może powstać np. w razie niezgodnego z przeznaczeniem wykorzystania urlopu szkoleniowego bądź zwolnienia od pracy.

Źródło:
-„Kodeks pracy. Komentarz” prof. dr hab. Jerzy Wratny, 2013,
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141).

Zapraszamy do zapoznania się z ofertą Kancelarii Prawnej Fortis w Katowicach. Zachęcamy do kontaktu i umówienia spotkania, w celu spotkania z naszymi prawnikami.